Dünya çapında 10 pediyatrik endokrinoloji derneğinin, gebelik yaşına göre küçük doğan (SGA) çocuklar alanındaki uzmanları tarafından geliştirilen Uluslararası Fikir Birliği Kılavuzu, 2023 yılında, Endocrine Reviews dergisinde yayımlandı.

Kılavuzda, SGA doğanlarda kısa boyluluk etiyolojisi hakkında, (epi)genetik nedenler de dahil olmak üzere, yeni ve klinik açıdan önemli yaklaşımlara yer verilmiştir. Kılavuzda, SGA'nın uzun süreli sonuçları ile büyüme hormonuna ek olarak uygulanabilen, gonadotropin salgılatıcı hormon agonisti (GnRHa) tedavisi gibi yeni tedaviler de yer alırken, çocuklukta büyüme hormonu (BH) tedavisi kesilen hastaların, metabolik ve kardiyovasküler sağlık durumları da kontrol gruplarıyla karşılaştırılmıştır.¹

Kılavuzda, SGA tanısı için aşağıdaki birkaç noktanın önemi vurgulanmaktadır:

• Doğru antropometrik ölçümlerin yapılması ve ulusal büyüme çizelgelerinin kullanılması önerilmektedir.
• Yaşamın erken döneminde, izlem ile riskli hastalarda nörogelişimsel değerlendirme yapılması gerektiği belirtilmektedir.
• Erişkinlikte olumsuz kardiyometabolik sağlık profiliyle ilişkili olduğu için, aşırı postnatal kilo alımından kaçınılması gerektiği vurgulanmaktadır.
• İnatçı kısa boyluluğu olan SGA'lı çocukların (2 yaşında 2,5 veya altında SSS ya da
  3-4 yaşında 2 veya altında SSS), tanı açısından incelenmesi gerektiği belirtilmektedir.
• Dismorfik özellikler, majör malformasyonlar, mikrosefali, gelişme geriliği, entelektüel gerilik ve/veya iskelet displazisi belirtileri varlığında ise, genetik inceleme yapılması önerilmektedir.

Kılavuzda, yaşamın ilk 2 yılındaki klinik tedavide, yakalama büyümesini sağlamanın yanı sıra hipoglisemiyi, aşırı kilo alımını ve nörogelişimsel gecikmeyi önleme amaçlarıyla, optimum beslenmeye odaklanıldığı belirtilmektedir.

Sonuç olarak:

• İlk yıl 3 ayda bir; boy, ağırlık, kafa çevresi, boya göre ağırlık veya VKİ izlemi yapılması gerektiği belirtilirken; gebelik yaşı 28 haftadan küçük olan prematüreler veya şiddetli SGA olan (doğum ağırlık ve/veya boyu gestasyonel yaşa göre 3 veya daha az SSS), anne-baba boyu kısa olan veya büyüme geriliğiyle ilişkili bir sendrom bulunan bebeklerin, ilk yıl daha yakın aralıklarla izlenmeleri gerektiği vurgulanmaktadır.
• Bu izlemin 2. yıl 6 ayda bir ve daha sonra çocuk genetik boy potansiyeline veya normal boya ulaşana dek yılda bir olmak üzere sürdürülmesi gerektiği belirtilmektedir.
• İlk 2 yıldan sonra; temel beslenme, büyüme ve nörolojik gelişime ek olarak, pubertal gelişim ve metabolik parametrelere de odaklanılması tavsiye edilmektedir.

Üç-dört yaşlarında inatçı kısa boyluluğu olan çocuklara BH tedavisi yapılmasının gerekli olduğu; tedaviye küçük yaşta başlanmasının, uygun büyüme yanıtını öngördüren en önemli faktörlerden biri olduğu dile getirilmiştir. Bu nedenle, SGA doğan ve inatçı kısa boylu bebeklere erken tanı konmasının ve sevk edilmesinin çok önemli olduğu belirtilmektedir.

BH tedavisinin;

• Yakalama büyümesini desteklediği,
• SGA olan kısa boylu çocukların erişkinlik boyunu iyileştirdiği,
• Uzun vadeli kullanımda da etkili ve güvenli olduğu belirtilmektedir.

BH tedavisi sırasında boy, oturur pozisyondaki boy, ağırlık ve pubertal Tanner evresinin düzenli şekilde izlenmesi önerilmektedir. Tedavinin ilk yılındaki boy uzamasının 0,5 SSS’den fazla olması gerektiği belirtilmektedir. SGA ile doğan ve BH tedavisi almış olan tüm genç erişkinlere sağlıklı bir yaşam tarzı edinmeleri için danışmanlık verilmesi ve düzenli egzersizin önerilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.

Yapılan bir çalışmada, 3 yıl süreyle olumlu büyüme yanıtı elde edildikten sonra tedavinin kesilmesinin, yakalama büyümesinin tersine dönmesine neden olduğu saptandığı ve önerilmediği belirtilmiştir.

Yetersiz büyüme yanıtı durumunda, tekrar değerlendirme yapılması tavsiye edilerek, puberte başlangıcında erişkinlik boyunun kısa olması bekleniyorsa, GnRHa tedavisinin eklenmesinin düşünülmesi önerilmektedir.

BH tedavisinin, adolesanlar erişkinlik boyuna yaklaştığında (büyüme hızı <1 cm/6 ay) ve epifizler kapandığında kesilebileceği belirtilmektedir.


_{SGA: Gebelik yaşına göre küçük doğan; GnRH: Gonadotropin salgılatıcı hormon agonisti; BH: Büyüme hormonu; SSS: Standart sapma skoru; VKİ: Vücut kütle indeksi.}