This website isn’t supported by Internet Explorer. We recommend that you use a different browser (e.g. Edge, Chrome, Firefox, Safari, or similar) for the best experience of our content.

Büyüme hormonu tedavisini güncel kılavuzlara ve yeni araştırmalara dayalı olarak ele alan ayrıntılı içeriklere buradan erişebilirsiniz.

Çocuklukta başlayan büyüme hormonu eksikliği (BHE), çocukluktan erişkinliğe, yaşam boyu süren etkileri olabilen, karmaşık endokrin hastalıklardan biridir.1


Puberte ortasından, erişkinlik boyuna ulaşılmasından yaklaşık 6-7 yıl sonrasına devam eden geçiş dönemi, rekombinant büyüme hormonu (rBH) tedavisi açısından önemli bir dönemdir.1 Bu dönemde, yaşamın ileri yıllarında osteoporoza bağlı kemik fraktürü riski açısından önemli belirleyiciler olan kemik kütlesi ve kas gücü maksimuma çıkar ve ergenlik ve sonrasında devam eden bu dönemde rBH tedavisinin yararları pek çok çalışmayla kanıtlanmıştır.1 Ayrıca bu dönemde rBH tedavisinin kesilmesi yaşam kalitesini düşürdüğü, tedaviye tekrar başlanınca yaşam kalitesinde anlamlı derecede iyileşme olduğu gösterilmiştir.1

Çocuklukta başlayan BHE, hastalığın persistansına göre sınıflandırılmaktadır; organik hastalık öyküsü, en az 2 hipofiz hormonunda eksiklik, hipotalamohipofizer yapısal anormallikler ve tümöre bağlı organik BHE, BHE persistansını işaret eder.1 BHE persistansı olasılığı yüksek olan hastalarda test yapılmaksızın tedaviye devam edilir.1

BHE persistansı olasılığının düşük olarak değerlendirildiği hastalarda rBH tedavisi bırakılmadan önce BH ekseninin değerlendirilmesi gereklidir.1

Erişkinlik boyuna yaklaşıldığında (boy uzama hızı yılda 2 cm’nin altına düştüğünde) tekrar değerlendirme yapılması önerilir.1 Bu amaçla tedaviye 1-3 ay ara verilir; aranın daha uzun olması ve bu nedenle rBH tedavisine tekrar başlamada gecikme yaşanması iskelet sonuçları ile kardiyovasküler ve lipid profili gibi değer parametrelerin olumsuz etkilenmesine yol açabilir.1 Ayrıca ara uzadıkça hastaların izlemde kaybedilme riski de artar.1 Bu dönemde altın standart BH uyarı testi, insülin tolerans testidir.1

Erişkinlik döneminde uygulanacak tedaviye geçilirken, doz ayarlaması yapılması gereklidir; oral östrojen alan genç kızların daha yüksek dozlara gereksinim duyduğu unutulmamalıdır.1 Doz ayarlaması sırasında, 1-2 ayda bir IGF-1 ölçümü yapılır, doz ayarlandıktan sonraki tedavi sırasında da en az yılda bir kez kontrol IGF-1 ölçümü yapılması önerilir.1 Bu dönemde doz, IGF-1 düzeyleri normal aralığın üst yarısında olacak şekilde titre edilmelidir.1

Pubertede morbidite ve komplikasyon sıklığını artıran, yaşam kalitesinde düşüşe neden olan tedavi uyumsuzluğu sıklığı yüksektir.2 Bu dönemde tedavi uyumsuzluğuna yol açan pek çok faktör arasında özellikle dikkat edilmesi gerekenler arasında;
  • Adölesanın içinde bulunduğu gelişimsel evre ve karşılaştığı güçlükler,
  • Duygusal konular ve
  • Ailenin işlevsel sorunları yer almaktadır.2
 
Tedavi uyumunun değerlendirilmesinde en yararlı yol, uyum öyküsünün açığa kavuşturulmasıdır; bunun için adölesanla yapıcı bir diyalog içinde olunması ve tedavi uyumunun düzenli aralıklarla değerlendirilmesi önem taşır.2 Tedavi uyumunun artırılmasında pek çok yöntem uygulanır; bunların arasında;
  • Ruh sağlığı sorunlarının uygun şekilde ele alınması,
  • Adölesanla güçlü bir ilişki kurulması,
  • Adölesanın tedaviye uyum konularıyla başa çıkacak şekilde desteklenmesi ve bilgilendirilmesi,
  • Aile ve arkadaşlarından destek alınması,
  • Motivasyon artırıcı terapi uygulanması ve
  • Mümkün olduğunda tedavi ile ilgili kişiye özel ayarlamalar yapılması yer alır.2

 

BH tedavisinde, hastanın uygulama cihazını, yeterli bilgilendirme sağlandıktan sonra, kendisinin seçmesinin tedavi uyumunu desteklediği bilinmektedir.3 Ayrıca kalemin kullanım kolaylığı da önemlidir.4 Enjeksiyonun hazırlanma ve yapılma zorluğu, ağrıya yol açması, taşıma ve saklama gibi lojistik sorunlarla günlük yaşamı etkilemesi de tedavi uyumunu olumsuz etkilemektedir.4
 
Tedavi uyumunu artırmak üzere tedavi seçiminde göz önünde bulundurulması gereken noktalar aşağıdaki gibidir:5
  • Kullanıma hazır cihaz kullanılması,
  • Enjeksiyona hazırlık ve uygulama kolaylığı,
  • Buzdolabı dışında saklama kolaylığı,
  • Ağrıyı azaltan tampon ve koruyucu ile ince iğne ucu kullanımı,
  • Enjeksiyon sırasında iğne ucunun görülmemesini sağlayan donanım varlığı, tedavi uyumunu destekler.5
  • Takvim ve ajanda gibi hatırlatıcı sistemlerin kullanımı da tedavi uyumunun artırılmasını sağlamaktadır.3

BH: Büyüme hormonu;  BHE: Büyüme hormonu eksikliği;  IGF-1: İnsan büyüme faktörü-1.

1.

Ahmid M, et al. Therapeutics and Clinical Risk Management 2018:14 2283-2291.

2.

Taddeo D, et al. Paediatr Child Health 2008;13(1):19-24. 

3.

Fisher BG, Acerini CL. Horm Res Paediatr 2013;79:189-196.

4.

Graham S, et al. Patient Preference and Adherence 2020;14:1889-1899. 

5.

Rohrer TR, et al. Expert Opin Drug Deliv. 2016;1-12.