Komplikasyon
Kardiyovasküler hastalıklar - hipertansiyon, dislipidemi ve kalp yetersizliği
Obezite ile İlişkisi
Kardiyovasküler hastalıklar obeziteli kişilerde önde gelen mortalite nedenidir.16 VKİ ile hipertansiyon ve kalp yetersizliği arasında açık bir ilişki vardır. Hipertansiyon prevalansı VKİ arttıkça artmaktadır17; VKİ 25,0-29,9 kg/m2 arasında olan bireylerde hipertansiyon gelişim riski VKİ’si normal aralıkta olanlara göre üç kat daha yüksektir.17 VKİ aralığı "normal" ve hafif "fazla kilolu" bireylerde dahi VKİ’nin yükselmesi ile hipertansiyon riski artış göstermektedir.17 Normal VKİ’ye sahip bireylerde hipertansiyon prevalansı %45 iken, bu oran fazla kilolu kişilerde %67, obezite sınıfı I ve II'de %79 ve obezite sınıfı III'te %87'ye kadar çıkmaktadır.18 Obezite dislipidemi ile de ilişkilidir ve obezite ile yaşayan hastaların yaklaşık %60-70'inde dislipidemi de görülmektedir.19
ABD'deki tüm KVH mortalitesinin %41'i artan VKİ ile ilişkilidir. 12
Obezite, korunmuş ejeksiyon fraksiyonlu kalp yetersizliğinin (HFpEF) en yaygın komorbiditelerindendir, aynı zamanda HFpEF gelişimi için de en önemli risk faktörlerinden biridir.20 İskemik inme ile obezite arasında da anlamlı bir ilişki vardır.21
Kilo kaybının sağlık üzerine etkisi
Obezite ve evre 1 hipertansiyonu olan bireyler için yaşam tarzı değişiklikleri, farmakolojik tedavi ve/veya obezite cerrahisi yoluyla kilo kaybı önerilmektedir. 22 Bu bulgular, kilo kaybının hipertansiyonun tedavisinde olduğu kadar önlenmesinde de önemli olduğunu göstermektedir.
Obezite ile ilişkisi
Tip 2 diyabet gelişme riski obezitesi olmayan bireyler ile karşılaştırıldığında, obeziteli erkeklerde yaklaşık 7 kat, kadınlarda ise >12 kat daha yüksektir.10
Obezite, tip 2 diyabet için önde gelen risk faktörlerindendir.23 Amerikan Diyabet Derneği, 45 yaşın üzerindeki asemptomatik bireylerin fazla kilolu veya obeziteli olmaları halinde diyabet için tarama yaptırmalarını ve diyabet riskini değerlendirmelerini önermektedir; ileri derecede obeziteli bireylere ise yaştan bağımsız olarak diyabet için test yapılması gerekmektedir.24 Fazla kilolu veya obeziteli bireylerde, tip 2 diyabet gelişme riski sırasıyla üç ve yedi kat artmaktadır.24
Kilo kaybının sağlık üzerine etkisi
Prediyabeti olan bireylerde kilo kaybı ile tip 2 diyabet gelişme riski azalır,2 ayrıca tip 2 diyabetin remisyona girmesi de sağlanabilir.25 Diyabet için yüksek risk taşıyan bireylerin ortalama 2,8 yıl boyunca takip edildiği bir çalışmada, kilo kaybı ile tip 2 diyabet gelişme riskinin azaltılabileceği gösterilmiştir.2 Obeziteli ve prediyabetli hastaların kilo kaybından 10 yıl sonra yeniden kilo alınsa dahi hiç kilo vermeyen kişilere kıyasla tip 2 diyabet gelişme riskinde anlamlı bir azalma gözlenmiştir.26 Benzer şekilde, bariatrik cerrahi sonrası 2 ve 10 yıllık takipte ameliyat grubunda tip 2 diyabet insidanslarının kontrol grubuna kıyasla daha düşük olduğu gösterilmiştir.27
Obezite ile ilişkisi
Osteoartrit gelişme riski obezitesi olmayan bireyler ile karşılaştırıldığında obeziteli erkeklerde >2 kat, obeziteli kadınlarda ise 2 kat daha fazladır.10
Her 5 kg'lık kilo alımı, diz osteoartriti riskinde %36'lık bir artışa neden olmaktadır.28 Yetişkinlik dönemi boyunca yüksek VKİ bu riski artırır; VKİ ile yaşamın ilerleyen dönemlerinde diz osteoartriti arasındaki ilişki erkeklerde 20 yaş, kadınlarda ise 11 yaş gibi erken bir dönemde başlar.28
20-29 yaşları arasında yüksek VKİ, ileride diz osteoartriti gelişim riski için güncel vücut ağırlığından daha iyi bir belirteçtir. Bu durum obezitenin sekonder hareketsizliğe bağlı kireçlenmeden daha temel bir osteoartrit nedeni olduğunu düşündürmektedir.29
Kilo kaybının sağlık üzerine etkisi
Diz osteoartriti için kılavuzlardaki ilk öneri diyet ve fiziksel aktivite yoluyla kilo vermektir.30
Diz osteoartritinden etkilenen fazla kilolu ve obeziteli hastalarda, kaybedilen her bir kilonun, günlük aktiviteler sırasında adım başına dize binen yükte dört kat azalma sağladığı gösterilmiştir.28
Çalışmalar, fazla kilolu ve obeziteli bireylerin 5 kg veya VKİ'leri önerilen normal aralıkta olana kadar kilo vermeleri halinde, diz osteoartriti cerrahi vakalarının %24'ünün önlenebileceğini göstermektedir.5 Bu kişilerde, kilo kaybı tedavinin bir parçası olarak önerilir ve ayrıca semptomların hafiflemesini sağlar, fonksiyonel durumu iyileştirir ve ağrıyı azaltır.6
Obezite ile ilişkisi
Polikistik over sendromunun (PKOS) patofizyolojisi karmaşık ve büyük ölçüde belirsizliğini korusa da obezite ile ilişkili olduğu bulunmuştur. Araştırmalar, PKOS'lu kadınların %76'sının obeziteli olduğunu göstermektedir. Obezitenin, insülin direnci ve prediyabet/tip 2 diyabet32, kardiyovasküler hastalık33, fertilite sorunları veya infertilite gelişimi dahil olmak üzere PKOS komplikasyonlarına katkıda bulunduğu31 ve bu komplikasyonları şiddetlendirdiği düşünülmektedir.32
Artan obezite epidemisi, prevalansın gelecekte artabileceğini düşündürmektedir.34
Obezitenin kadınlardaki bir diğer yaygın yan etkisi de menstrüel düzensizliktir.29
Obeziteli kadınların %32,3'ünün menstrüel düzensizlik yaşadığı bir çalışmada, diyet ve egzersiz yoluyla elde edilen 7-8 kg'lık kilo kaybının, kadınların %80'inde menstrüel düzende iyileşme sağladığı gösterilmiştir.35
Kilo kaybının sağlık üzerine etkisi
PKOS’lu kadınlar için birincil öneri olan kilo kaybı35, klinik özelliklerde ve uzun vadeli metabolik sağlıkta iyileşme sağlar. Bu iyileşmelerden bazıları; insülin seviyelerinde düşüş36, insülin direncinde azalma32, androjen seviyelerinde düşüş, kardiyovasküler hastalık ve tip 2 diyabet için risk faktörlerinde azalmadır.33 Daha da önemlisi, kilo kaybını takiben menstrüel siklus, ovülasyon ve fertilitenin37 iyileştiği gösterilmiştir.32
PKOS’lu kadınlarda fertilite amaçlı kilo kaybı ile elde edilen faydaların ana belirleyici faktörünün insülindeki azalma olduğu düşünülmektedir.34
Obezite ile ilişkisi
Obstrüktif uyku apne sendromunun prevalans oranlarını belirlemek zor olsa da, obeziteli kişilerin yaklaşık %40'ında obstrüktif uyku apnesi olduğu düşünülmektedir.38
Obezitenin sonuçlarından biri de boyun, göğüs duvarı ve karındaki yağ birikiminin akciğer fonksiyonu üzerinde yarattığı olumsuz etkilerdir. Bu durum göğüs duvarı, diyafram hareketi ve akciğer hacmini29 azaltarak nefes darlığı ve hipoventilasyona yol açar.39 Uyanık ve dik durumdayken bu etkiler az olsa da, düz yatmak bunları şiddetlendirerek uyku apnesinin yaygınlaşmasına neden olur.29
Astım, obezite ile ilişkili olan bir diğer yaygın solunum yolu hastalığıdır.40 VKİ 30 kg / m2 'yi aştığında astım riskinde %92'lik bir artış görülmektedir. 40
Bununla birlikte, iki durum arasındaki mekanizmalar tam olarak anlaşılamamıştır.40
Kilo kaybının sağlık üzerine etkisi
Obezite hastalarında kilo kaybı, obstrüktif uyku apnesi semptomlarını hafifleterek daha iyi uyumalarına yardımcı olabileceğinden, kilo kaybı hastalığın gidişatını etkileyen bir eylem olarak düşünülmelidir. Çalışmalar, %7-11 kilo kaybının apne ve hipopne indeksini azaltabileceğini göstermektedir.41
Obeziteli bireylerde bariatrik cerrahi ve düşük kalorili beslenme, bronşiyal aşırı duyarlılık, hava yolu inflamasyonu ve klinik sonuçları olumlu yönde etkilemektedir bu durum astım ve obezite arasında fonksiyonel bir ilişkiye işaret etmektedir.40
1. Yuen M. ER, Kadambi N. A systematic review and evaluation of current evidence reveals 236 obesity-associated disorders. The obesity society 2016.
2. Knowler WC, Barrett-Connor E, Fowler SE, Hamman RF, Lachin JM, Walker EA, et al. Reduction in the incidence of type 2 diabetes with lifestyle intervention or metformin. N Engl J Med. 2002;346(6):393-403.
3. Wing RR, Lang W, Wadden TA, Safford M, Knowler WC, Bertoni AG, et al. Benefits of modest weight loss in improving cardiovascular risk factors in overweight and obese individuals with type 2 diabetes. Diabetes Care. 2011;34(7):1481-6.
4. Dattilo AM, Kris-Etherton PM. Effects of weight reduction on blood lipids and lipoproteins: a meta-analysis. Am J Clin Nutr. 1992;56(2):320-8.
5. Coggon D, Reading I, Croft P, McLaren M, Barrett D, Cooper C. Knee osteoarthritis and obesity. Int J Obes Relat Metab Disord. 2001;25(5):622-7.
6. Christensen R, Bartels EM, Astrup A, Bliddal H. Effect of weight reduction in obese patients diagnosed with knee osteoarthritis: a systematic review and meta-analysis. Ann Rheum Dis. 2007;66(4):433-9.
7. Zelber-Sagi S, Godos J, Salomone F. Lifestyle changes for the treatment of nonalcoholic fatty liver disease: a review of observational studies and intervention trials. Therap Adv Gastroenterol. 2016;9(3):392-407.
8. Glass LM, Dickson RC, Anderson JC, Suriawinata AA, Putra J, Berk BS, et al. Total body weight loss of >/= 10 % is associated with improved hepatic fibrosis in patients with nonalcoholic steatohepatitis. Dig Dis Sci. 2015;60(4):1024-30.
9. Jarolimova J, Tagoni J, Stern TA. Obesity: its epidemiology, comorbidities, and management. Prim Care Companion CNS Disord. 2013;15(5).
10. Guh DP, Zhang W, Bansback N, Amarsi Z, Birmingham CL, Anis AH. The incidence of co-morbidities related to obesity and overweight: a systematic review and meta-analysis. BMC Public Health. 2009;9:88.
11. Klop B, Elte JW, Cabezas MC. Dyslipidemia in obesity: mechanisms and potential targets. Nutrients. 2013;5(4):1218-40.
12. Adair T, Lopez AD. The role of overweight and obesity in adverse cardiovascular disease mortality trends: an analysis of multiple cause of death data from Australia and the USA. BMC Med. 2020;18(1):199.
13. Despres JP, Lemieux I. Abdominal obesity and metabolic syndrome. Nature. 2006;444(7121):881-7.
14. Mitchell AB, Cole JW, McArdle PF, Cheng YC, Ryan KA, Sparks MJ, et al. Obesity increases risk of ischemic stroke in young adults. Stroke. 2015;46(6):1690-2.
15. Dong C, Sanchez LE, Price RA. Relationship of obesity to depression: a family-based study. Int J Obes Relat Metab Disord. 2004;28(6):790-5.
16. Collaborators GBDO, Afshin A, Forouzanfar MH, Reitsma MB, Sur P, Estep K, et al. Health Effects of Overweight and Obesity in 195 Countries over 25 Years. N Engl J Med. 2017;377(1):13-27.
17. Gelber RP, Gaziano JM, Manson JE, Buring JE, Sesso HD. A prospective study of body mass index and the risk of developing hypertension in men. Am J Hypertens. 2007;20(4):370-7.
18. Landi F, Calvani R, Picca A, Tosato M, Martone AM, Ortolani E, et al. Body Mass Index is Strongly Associated with Hypertension: Results from the Longevity Check-up 7+ Study. Nutrients. 2018;10(12).
19. Feingold K. Obesity and Dyslipidemia. Endotext [Internet]. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK305895/. Erişim tarihi: Eylül 2021.
20. Tadic M, Cuspidi C. Obesity and heart failure with preserved ejection fraction: a paradox or something else? Heart Fail Rev. 2019;24(3):379-85.
21. Lee HJ, Choi EK, Lee SH, Kim YJ, Han KD, Oh S. Risk of ischemic stroke in metabolically healthy obesity: A nationwide population-based study. PLoS One. 2018;13(3):e0195210.
22. Kotsis V, Jordan J, Micic D, Finer N, Leitner DR, Toplak H, et al. Obesity and cardiovascular risk: a call for action from the European Society of Hypertension Working Group of Obesity, Diabetes and the High-risk Patient and European Association for the Study of Obesity: part A: mechanisms of obesity induced hypertension, diabetes and dyslipidemia and practice guidelines for treatment. J Hypertens. 2018;36(7):1427-40.
23. Barnes AS. The epidemic of obesity and diabetes: trends and treatments. Tex Heart Inst J. 2011;38(2):142-4.
24. Hruby A, Hu FB. The Epidemiology of Obesity: A Big Picture. Pharmacoeconomics. 2015;33(7):673-89.
25. Lean MEJ, Leslie WS, Barnes AC, Brosnahan N, Thom G, McCombie L, et al. Durability of a primary care-led weight-management intervention for remission of type 2 diabetes: 2-year results of the DiRECT open-label, cluster-randomised trial. Lancet Diabetes Endocrinol. 2019;7(5):344-55.
26. Diabetes Prevention Program Research G, Knowler WC, Fowler SE, Hamman RF, Christophi CA, Hoffman HJ, et al. 10-year follow-up of diabetes incidence and weight loss in the Diabetes Prevention Program Outcomes Study. Lancet. 2009;374(9702):1677-86.
27. Sjostrom L, Lindroos AK, Peltonen M, Torgerson J, Bouchard C, Carlsson B, et al. Lifestyle, diabetes, and cardiovascular risk factors 10 years after bariatric surgery. N Engl J Med. 2004;351(26):2683-93.
28. Bliddal H, Leeds AR, Christensen R. Osteoarthritis, obesity and weight loss: evidence, hypotheses and horizons - a scoping review. Obes Rev. 2014;15(7):578-86.
29. Webber J. The comorbidities of obesity. Practical Diabetes International. 2001;18(8):293-6.
30. Glyn-Jones S, Palmer AJ, Agricola R, Price AJ, Vincent TL, Weinans H, et al. Osteoarthritis. Lancet. 2015;386(9991):376-87.
31. Fauser BC, Tarlatzis BC, Rebar RW, Legro RS, Balen AH, Lobo R, et al. Consensus on women's health aspects of polycystic ovary syndrome (PCOS): the Amsterdam ESHRE/ASRM-Sponsored 3rd PCOS Consensus Workshop Group. Fertil Steril. 2012;97(1):28-38 e25.
32. Panidis D, Farmakiotis D, Rousso D, Kourtis A, Katsikis I, Krassas G. Obesity, weight loss, and the polycystic ovary syndrome: effect of treatment with diet and orlistat for 24 weeks on insulin resistance and androgen levels. Fertil Steril. 2008;89(4):899-906.
33. Wild RA, Carmina E, Diamanti-Kandarakis E, Dokras A, Escobar-Morreale HF, Futterweit W, et al. Assessment of cardiovascular risk and prevention of cardiovascular disease in women with the polycystic ovary syndrome: a consensus statement by the Androgen Excess and Polycystic Ovary Syndrome (AE-PCOS) Society. J Clin Endocrinol Metab. 2010;95(5):2038-49.
34. Thomson RL, Buckley JD, Brinkworth GD. Exercise for the treatment and management of overweight women with polycystic ovary syndrome: a review of the literature. Obes Rev. 2011;12(5):e202-10.
35. Mrinal Kanti Kundu MR, Prakritis Ranjan Sasmal, Kamalika Das. A randomized prospective study of menstrual irregularities in relation to obesity in terms of body mass index. International Journal of Scientific Research. 2018;7(10).
36. Tolino A, Gambardella V, Caccavale C, D'Ettore A, Giannotti F, D'Anto V, et al. Evaluation of ovarian functionality after a dietary treatment in obese women with polycystic ovary syndrome. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2005;119(1):87-93.
37. Dokras A, Sarwer DB, Allison KC, Milman L, Kris-Etherton PM, Kunselman AR, et al. Weight Loss and Lowering Androgens Predict Improvements in Health-Related Quality of Life in Women With PCOS. J Clin Endocrinol Metab. 2016;101(8):2966-74.
38. Modena DAO, Cazzo E, Candido EC, Baltieri L, Silveira L, Almeida AMN, et al. Obstructive sleep apnea syndrome among obese individuals: A cross-sectional study. Rev Assoc Med Bras (1992). 2017;63(10):862-8.
39. Masa JF, Pepin JL, Borel JC, Mokhlesi B, Murphy PB, Sanchez-Quiroga MA. Obesity hypoventilation syndrome. Eur Respir Rev. 2019;28(151).
40. Everaere L, Ait Yahia S, Boute M, Audousset C, Chenivesse C, Tsicopoulos A. Innate lymphoid cells at the interface between obesity and asthma. Immunology. 2018;153(1):21-30.
41. Durrer Schutz D, Busetto L, Dicker D, Farpour-Lambert N, Pryke R, Toplak H, et al. European Practical and Patient-Centred Guidelines for Adult Obesity Management in Primary Care. Obes Facts. 2019;12(1):40-66.
42. Feng Gao KIZ, Xiao-Bo Wang , Qing-Feng Sun , Ke-Hua Pan , Ting-Yao Wang , Yong-Ping Chen, Giovanni Targher, Christopher D Byrne, Jacob George, Ming-Hua Zheng. Obesity Is a Risk Factor for Greater COVID-19 Severity. Diabetes Care. 2020;43(7).
43. Min Gao CP, Nerys M Astbury, Julia Hippisley-Cox, Stephen O'Rahilly, Paul Aveyard, Susan A Jebb. Associations between body-mass index and COVID-19 severity in 6·9 million people in England: a prospective, community-based, cohort study. The Lancet Diabetes & Endocrinology. 2021;9(6):350-9.
44. Bennett KE, Mullooly M, O'Loughlin M, Fitzgerald M, O'Donnell J, O'Connor L, et al. Underlying conditions and risk of hospitalisation, ICU admission and mortality among those with COVID-19 in Ireland: A national surveillance study. Lancet Reg Health Eur. 2021;5:100097.
45. Kwok S, Adam S, Ho JH, Iqbal Z, Turkington P, Razvi S, et al. Obesity: A critical risk factor in the COVID-19 pandemic. Clin Obes. 2020;10(6):e12403.
46. Global BMIMC, Di Angelantonio E, Bhupathiraju Sh N, Wormser D, Gao P, Kaptoge S, et al. Body-mass index and all-cause mortality: individual-participant-data meta-analysis of 239 prospective studies in four continents. Lancet. 2016;388(10046):776-86.
47. Prospective Studies C, Whitlock G, Lewington S, Sherliker P, Clarke R, Emberson J, et al. Body-mass index and cause-specific mortality in 900 000 adults: collaborative analyses of 57 prospective studies. Lancet. 2009;373(9669):1083-96.