This website isn’t supported by Internet Explorer. We recommend that you use a different browser (e.g. Edge, Chrome, Firefox, Safari, or similar) for the best experience of our content.
Nedir?

Başarılı kilo yönetimi ile sağlık açısından pek çok fayda sağlanabilir:

 

Obezite ile ilişkili komplikasyonların önlenmesi: (örn. kardiyovasküler hastalıklar, hipertansiyon ve tip 2 diyabet)4: Kilo kaybı, obezite ile ilişkili bir dizi komplikasyonu önleyebilir. Kan basıncı, trigliseritler ve HDL kolesterol gibi kardiyovasküler risk faktörlerindeki iyileşmeler ile kilo kaybı arasında pozitif korelasyon vardır.2 %5-15 arasında sürekli bir kilo kaybı ile yakın zamanda tanı konmuş kişilerde diyabet remisyonu görülebilir.2 Kilo kaybının sağlığa faydaları hakkında daha fazla bilgi edinin.

 

Obezite ile ilişkili sağlık risklerinin azaltılması: Obezite hastalarında yaygın olarak görülen osteoartrit, obstrüktif uyku apnesi ve astım gibi bazı komplikasyonlar, fazla kilo ile ilişkili olabilir.2 Kilo kaybı; osteoartritte eklemler, astım ve obstrüktif uyku apnesinde ise solunum yolları üzerindeki baskıyı azaltır.

 

Yaşam kalitesinde iyileşme: Obezite hastalarında yaşam kalitesinin değerlenmesinde DALY (engelliliğe göre ayarlanmış yaşam yılı) gibi belirli bir durum nedeniyle kaybedilen sağlıklı yılların sayısını belirleyen ölçekler kullanılmaktadır.4 Özellikle kilo kaybının sürdürülmesinin yaşam kalitesi ölçümlerinde belirgin iyileşme sağladığı gösterilmiştir.5
Yaşam tarzı değişiklikleri

 

Uygulama kapsamı
 

Obezitenin temel tedavisi: Yaşam tarzı değişiklikleri kilo yönetiminin temel taşıdır ve tüm bireyler için ilk basamak müdahale olmalıdır. Daha da önemlisi, yaşam tarzı değişiklikleri uygulanacak tüm tedavi yöntemlerinin bir parçası olmalıdır.2

Vücut Kitle İndeksi (VKİ) kg/m2: VKİ ≥ 25 kg/m2 olan tüm bireyler için kilo kaybına yönelik yaşam tarzı değişiklikleri önerilmektedir.

 

 

Etkililik

Araştırmalar, düşük kalorili diyetler de dahil olmak üzere yaşam tarzı değişiklikleri ile %3-8 arasında kilo kaybı sağlandığını göstermektedir.6,7

 

Yaşam tarzı değişikliği müdahalelerinin türleri

 

Yaşam tarzı değişiklikleri kapsamındaki 3 ana kategori:

 

Diyet değişikliği: Tipik olarak kalori azaltma diyetlerini içerir. Düşük karbonhidrat, düşük glisemik indeks, düşük yağ veya Akdeniz diyetleri dahil olmak üzere pek çok diyet mevcuttur.5

 

Fiziksel aktivitenin artırılması: Düzenli aerobik egzersiz ve/veya kuvvet antrenmanı uygulaması.5

 

Davranış değişikliği: Alışkanlık değişikliği, kendi kendini izleme ve hedef belirleme amaçlanır. Obeziteli bireylerde düşünce kalıplarında değişimi kolaylaştırmak için bilişsel davranışçı terapi de uygulanabilir.5

 

Etki mekanizması

 

Alınan toplam kalorinin azaltılması diyet değişikliğindeki temel amaçtır ve kalori açığı yoluyla kilo kaybı sağlanır.5 Vücut, besinler yerine karaciğer ve yağ dokularındaki depoları yakıt olarak kullandığından, kilo kaybı meydana gelir.

 

Kaloriler fiziksel hareket için kullanıldığından artan egzersiz de kalori açığına katkıda bulunur.5 Düzenli aerobik egzersiz ile kan basıncı ve hiperlipidemi gibi obezite ile ilişkili riskler azaltılabilir.5 Bununla birlikte, kalori kısıtlaması olmadan yalnızca fiziksel aktivitenin artırılması ile kilo kaybında sınırlı fayda elde edilebilir.5 Bu nedenle, en iyisi bir kombinasyon yaklaşımıdır.

 

Davranış değişikliği terapisi, hastanın gerçekçi hedefler belirleyip ve kendi kendini takip etmesine dayanır. Genetik ve hormonal etkiler gibi davranışların dışında birçok faktörün obeziteye katkıda bulunduğunu kabul eden bütüncül bir yaklaşımdır. Davranış terapisinde, hastaların gerçekçi bir zaman aralığında ulaşılabilir hedefler belirlemesi amaçlanır.5 Hastaların düzenli olarak davranışlarını takip etmesi hem kısa hem de uzun vadeli kilo kaybıyla sürekli olarak ilişkilidir.5 En önemlisi, bilişsel yeniden yapılandırma yoluyla psikolojik tetikleyiciler değiştirilebilir, böylece hastalar sağlıksız yeme alışkanlıklarının üstesinden gelebilir.5

 

Temel sınırlamalar

 

Hasta uyumsuzluğu: Yaşam tarzı değişiklikleri yoluyla kilo kaybı hastalar için zorlayıcı olabilir. Psikolojik, fizyolojik ve sosyoekonomik faktörlerin bir araya gelmesi, alışkanlık değişikliklerinin sürdürülmesini zorlaştırır. Zaman kısıtlaması hekimlerin yaşam tarzı değişikliklerini başlatma konusundaki en önemli sınırlamalarından biri olarak gösterilmektedir.1

 

Yeniden kilo alımı: Yaşam tarzı müdahaleleri kilo kaybını sürdürmek için yeterli olmayabilir.8,9 Çalışmalar, uzun dönemde kilo kaybının sürdürülemediğini ve başlangıca göre daha fazla kilo alımı olduğunu göstermektedir. Kalori kısıtlayıcı diyetler uygulayan hastaların dahil edildiği randomize kontrollü çalışmaların meta analiz sonuçları hastaların üçte biri ila üçte ikisinin başlangıçta verdikleri kilodan daha fazlasını uzun dönemde geri aldığını göstermiştir.8

 

• VKİ (kg/m2): VKİ ≥ 30 kg/m2 veya ≥ 27 kg/m2 ve obezite ile ilişkili komplikasyonları olan, yaşam tarzı tedavisinin yeterli klinik fayda sağlamadığı hastalarda farmakolojik tedavi düşünülmelidir.3

 

• Kapsamlı hastalık yönetimi: Farmakolojik tedavi, obezite yönetiminde kapsamlı bir stratejinin parçası olarak düşünülmelidir. 4

 

• Bariatrik cerrahi sonrası: Farmakolojik tedavi bariatrik cerrahi sonrasında da önemli bir role sahiptir. Bariatrik cerrahi sonrası hastaların %10-20'si kaybettikleri kiloları geri almaktadır.10 Kısmi kilo kaybı yanıtı olan veya bariatrik cerrahiden sonra yeniden kilo alan hastalarda farmakolojik tedavi önerilmektedir.11

 

Etkililik

 

Farmakolojik tedavinin faydaları:

• Yaşam tarzı değişikliklerine uyumun sürdürülmesi: Farmakolojik tedaviler, kilo yönetim sürecinde yaşam tarzı değişikliklerinin sürdürülmesine yardımcı olabilir.4


 

• Obezite ile ilişkili sağlık risklerinin azaltılması: Farmakolojik tedaviler ile potansiyel olarak daha fazla kilo kaybı sağlanabilir ve böylelikle osteoartrit ve uyku apnesi gibi kilo ile ilişkili sağlık sorunlarının riski daha fazla azaltılabilir. 2


 

• Yaşam kalitesinde iyileşme: Farmakolojik tedavinin engelliliğe ayarlanmış yaşam yıllarının sayısını azalttığı ve böylece yaşam kalitesini iyileştirdiği gösterilmiştir.4 Bu fayda, kilo kaybının korunması ile sağlanan yaşam kalitesi ölçümlerindeki iyileşmeyle ilişkili olabilir.4

Kilo kaybı için reçetesiz takviye edici gıdalar

Kilo vermeye yardımcı olduğu iddia edilen reçetesiz satılan gıda takviyelerinin etkililiklerini doğrulamak için çok az kanıt vardır.  Pek çok ülkede, takviye edici gıdalar altında sınıflandırılan bitkisel ürünler, düzenleyici test ve incelemeye tabi değildir ve bu nedenle sağlık açısından riskli olabilir.

Reçeteli farmakolojik tedaviler

Kilo yönetiminde kullanılan reçeteli ilaçlar, farklı etki mekanizmalarına sahiptir. 2 Farmakolojik tedavilerin yaşam tarzı değişiklikleri ile birlikte uygulanması %10 ve üzerinde kilo kaybı sağlayabilirken, kilo kaybını sürdürülmesine de yardımcı olabilir.12 Mevcut veriler, farmakolojik tedavinin, daha fazla kilo kaybı sağlama ve yaşam tarzı değişiklikleri sonucu elde edilen kilo kaybını korumadaki rolünü vurgulamaktadır.12

 

 

Etki mekanizması

Obezite yönetiminde kullanılan ilaçlar doğrudan merkezi sinir sistemi üzerinde etki ederek iştahı azaltarak veya gastrointestinal sistemden yağ emilimine müdahale ederek kilo kaybı sağlayabilir.13
 

Temel sınırlamalar

İlaçlar, düzenli fiziksel aktivite veya sağlıklı beslenme alışkanlıkları gibi temel yaşam tarzı müdahalelerinin yerini alamaz. Reçeteli ilaçlar bir yaşam tarzı programıyla birlikte uygulandığında klinik olarak anlamlı kilo kaybı sağlar, bu nedenle bir kombinasyon yaklaşımı önerilir.12 Reçeteli ilaçların yan etkilerinin de göz önünde bulundurulması önemlidir ve reçetelenmeden önce risk-fayda analizi yapılmalıdır. Farmakolojik tedavilerin bütüncül bir yaklaşımla hasta ihtiyaçları dikkate alınarak planlanması obezite için en iyi tedaviyi sunmanın anahtarıdır.

Bariatrik cerrahi

 

• Bariatrik cerrahi, obezite yönetimi için üçüncü basamakta önerilen mevcut en etkili müdahaledir. Şiddetli ve/veya obezite ile ilişkili ciddi komplikasyonların yönetimi için uygulanır.3,14

 

• VKİ kg/m2: VKİ ≥ 40 kg/m2 olan hastalarda, VKİ ≥ 35 kg/m2 ile obezite ile ilişkili en az bir komorbiditesi olan hastalarda, VKİ ≥ 30 kg/m2 ile diyabeti ve metabolik sendromu olan hastalarda bariatrik cerrahi uygulanabilir.3,14,15

 

Etkililik
Farklı tipte bariatrik cerrahi seçeneği ile elde edilen %7-38 arasında değişen kilo kaybı oranları bariatrik cerrahiyi obeziteli hastalar için etkin bir kilo yönetimi aracı haline getirir.16,17


Bariatrik cerrahiden iki yıl sonra hastaların %50'sine varan18 oranının yeniden kilo aldığını gösteren çalışmalarda kilo artışının bireyler arası değişikenlik gösterdiği ortaya konmuştur. Kilo artışı bariatrik cerrahinin türüne bağlı olarak, başlangıçtaki kilo kaybının %8-23,4'ü arasında değişmektedir.18,19 Yeniden kilo alımı olsa da, bariatrik cerrahi yoluyla genel kilo kaybı, cerrahi olmayan kilo yönetimi tedavilerine kıyasla yüksek olmaya devam etmektedir.3,14 Bu sonuçlar, bariatrik cerrahiyi kilo kaybı için etkili bir tedavi haline getirir.

 

Etkililik

Bariatrik cerrahi türleri ve etki şekilleri


En yaygın bariatrik cerrahi türleri:

• Gastrik band: Midenin etrafına bir bant yerleştirilir ve bu mide kapasitesini sınırlar. Sonuç olarak, hastalar çok daha çabuk tok hissederler.20


• Roux-en-Y gastrik bypass: Midenin üst kısmı ince bağırsağın başlangıcına bağlanır. Bu, midenin daha hızlı dolmasını ve hastaların daha çabuk tok hissetmelerini sağlar.20


• Sleeve gastrektomi: Midenin bir kısmı cerrahi olarak çıkarılır, böylece hasta azalan gıda alımı ile tokluk hissedebilir. 20

 

Temel sınırlamalar


Bariatrik cerrahi invaziv olabilir ve ameliyat sonrası komplikasyon riski vardır.14 Bu riskler ameliyat tipine göre değişmektedir.14 Tipik cerrahi komplikasyonlar, kanama, herniasyon, peritonit, derin ven trombozu ve ameliyat sonrası vitamin malabsorpsiyonudur.14,21 Komplikasyonlardan bazıları ciddi olabilir ancak genel olarak peri-operatif mortalite düşüktür ve %1'den daha az görülür.21

1. Caterson I.D., Alfadda A.A., Auerbach P. et al. Gaps to bridge: Misalignment between perception, reality and actions in obesity. Diabetes Obes Metab. 2019; 21:1914-1924.

2. Durrer Schutz D., Busetto L., Dicker D., et al. European Practical and Patient-Centred Guidelines for Adult Obesity Management in Primary Care. Obes Facts. 2019;12:40–66.

3. Garvey W.T., Mechanick J.I., Brett E.M., et al. American Association of Clinical Endocrinologists and American College of Endocrinology Comprehensive Clinical Practice Guidelines for Medical Care of Patients with Obesity. Endocr Pract. 2016;22(Suppl 3):1–203.

4. Yumuk V., Tsigos C., Fried M., et al. European Guidelines for Obesity Management in Adults. Obesity Facts. 2015;8:402–424.

5. Wadden T., Webb V., Moran C., Bailer B. Lifestyle Modification for Obesity. Circulation. 2012;125(9):1157-1170.

6. Johns D., Hartmann-Boyce J., Jebb S.A., et al. Diet or Exercise Interventions vs. Combined Behavioral Weight Management Programs: A Systematic Review and Meta-Analysis of Direct Comparisons. J Acad Nutr Diet. 2014;114:1557–1568.

7. Wharton S, Lau D, Vallis M, Sharma A, Biertho L, Campbell-Scherer D et al. Obesity in adults: a clinical practice guideline. Canadian Medical Association Journal. 2020;192(31):E875-E891.

8. Mann T., Tomiyama A.J., Westling E., et al. Medicare's search for effective obesity treatments: diets are not the answer. Am Psychol. 2007;62:220–233.

9. Jensen M.D., Ryan D.H., Apovian C.M., et al. 2013 AHA/ACC/TOS guideline for the management of overweight and obesity in adults: A report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines and The Obesity Society. Circulation. 2014;129:S102–138.

10. Rye P., Modi R., Cawsey S., et al. Efficacy of high-dose liraglutide as an adjunct for weight loss in patients with prior bariatric surgery. Obesity Surgery. 2018;28:3553–3558.

11. Busetto L., Dicker D., Azran C., et al. Practical Recommendations of the Obesity Management Task Force of the European Association for the Study of Obesity for the Post-Bariatric Surgery Medical Management. Obesity Facts. 2017;10:597–632.

12. Yanovski S., Yanovski J. Long-term Drug Treatment for Obesity. JAMA. 2014;311(1):74.

13. Li M. and Cheung B.M. Pharmacotherapy for obesity. Br J Clin Pharmacol. 2009;68:804–810.

14. American Society for Metabolic and Bariatric Surgery (ASMBS) websitesi. Bariatrik Cerrahi Prosedürleri. Erişim: https://asmbs.org/patients/bariatric-surgery-procedures. Son Erişim Tarihi: Mayıs 2021."

15. T.C. Sağlık Bakanlığı Obezite ve Metabolik Cerrahi Klinik Protokolü 2021.

16. Courcoulas A., Christian N., Belle S., et al. Weight change and health outcomes at 3 years after bariatric surgery among individuals with severe obesity. JAMA. 2013;310:2416–25.

17. Berry M., Urrutia, Lamoza P., et al. Sleeve Gastrectomy Outcomes in Patients with BMI Between 30 and 35–3 Years of Follow-Up. Obes Surg. 2018;28:649–55.

18. Magro D., Geloneze B., Delfini R., Pareja B., Callejas F., Pareja J. Long-term Weight Regain after Gastric Bypass: A 5-year Prospective Study. Obesity Surgery. 2008;18(6):648-651.

19. Cooper T., Simmons E., Webb K., Burns J., Kushner R. Trends in Weight Regain Following Roux-en-Y Gastric Bypass (RYGB) Bariatric Surgery. Obesity Surgery. 2015;25(8):1474-1481.

20. Wolfe B., Kvach E., Eckel R. Treatment of Obesity. Circulation Research. 2016;118(11):1844-1855.

21. Kassir R., Debs T., Blanc P., et al. Complications of bariatric surgery: Presentation and emergency management. International Journal of Surgery. 2016;27:77-81.

TR23SX00091